Brieven uit Yalanhuitz

Herfst in Guatemala

Voorteken?

Eva

HOLA HOLA amigito - corazoncito,

Buiten de dagdagelijkse consultaties voor worminfecties, amoeben, longontsteking, schurft, schimmel, ondervoeding, zwangere vrouwtjes & kersverse babies vallen er deze keer geen zo'n spectaculaire of angstaanjagende verhalen te schrijven (gelukkig). Toch kan 'k 't leuke nieuws met jullie delen dat er een zesde naar mij genaamde Evatje geboren is in Yalanhuitz.

Hanne met Anita, naamgenootje en kindje van Reyna, op haar rug

Magdalena en Eva met het nieuwe broertje van Joséetje

Vrijdag 10 oktober zou Hantje in de namiddag vanuit Huehuetenango terugkeren naar Yalanhuitz. Hanne had me de dag voordien opgebeld en verteld dat Per (Zweedse vriend die een mooi project heeft in een dorp op enkele uren van Yalanhuitz) de voorbije week een doodsbedreiging had ontvangen. Het zag er allemaal nogal ernstig uit. Bij de bedreiging zaten er krantenknipsels en over de moord op een Zwitserse vrouw (zeer recent). Daarbij had men geschreven: "Wie wordt de volgende?". Per is politiek geëngageerd en loopt daardoor, in een land als Guatemala, veel risico.

Per moest diezelfde vrijdag terug naar Yalambojoch (ligt op de weg naar Yalanhuitz) dus zou hij met Hanne meerijden ... Om 8u 's avonds was Hantje nog niet toegekomen en werd ik enorm ongerust!

Diezelfde avond zat 'k op mijn eentje in de keuken, toen er plots een slang vanonder de deur onze keuken binnenglipte... Hij kronkelde een beetje in 't rond op anderhalve meter van mijn voeten. (...) Ik sprong in 2 stappen de deur uit om hulp te gaan vragen. Juana (onze buurvrouw) kwam samen met haar dochtertje van 4 jaar & haar moeder, gewapend met een machette (groot hakmes), helpen. Jammer genoeg was die slang al lang verdwenen... nog benauwelijker!

Een beetje na 8u 's avonds besloot 'k rond te bellen om iets meer te weten van Hanne... Mateo (van de telefoon) sliep al, maar was onmiddellijk klaarwakker toen 'k hem mijn grote angst toevertrouwde. Eigenlijk mocht 'k aan niemand iets vertellen over Pers doodsbedreiging, maar nu was 'k zo bang dat ik het niet meer voor mezelf kon houden. 'k Probeerde naar Yalambojoch te bellen om te weten of Per al toegekomen was, maar daar nam er niemand op... Toen ik Mateo vertelde dat er enkele uren voordien een slang in onze keuken zat, zei hij dat dit een slecht voorteken was. Hij wilde alle details over die slang weten om uit te pluizen wat er met Hanne gebeurd was. Griezelig!

Op de weg van Huehuetenango naar Yalanhuitz zijn er de laatste tijd veel overvallen, vooral 's avonds of 's nachts. Gewoonlijk leggen de overvallers stenen over de ganse weg. Sommige wegen zijn zo smal & verlaten dat je nergens heen kunt. Zo hebben ze een goeie maand geleden een bus overvallen. Alle passagiers moesten alle bezittingen afgeven. Een man had een (nep?)gouden uurwerk aan. De man wou hem niet afgeven... dus hakten ze zijn hand eraf! 'k Ga 't verder niet te spannend meer maken... Hantje is om 9u 's avonds goed en wel thuisgekomen. Door stakingen langs de weg hadden ze een enorme ommetoer moeten maken.

Die slang hebben we ook niet meer gezien, dus eind goed al goed.

Verjaardag

Eva

Zaterdag 11 oktober werden we 's morgens vroeg gewekt door de politie van Yalanhuitz. We werden uitgenodigd om te gaan stemmen! De nieuwe burgemeester, 2de & 3de burgemeester en polities voor het jaar 2004 werden verkozen. We waren, net als vorig jaar, de enige vrouwen met stemrecht.

Na de verkiezingen hadden we een vergadering met alle mannen van Yalanhuitz. Op 19 oktober 2002 zouden we de verjaardag van het kliniekje vieren. Groot feest. We hadden al verschillende activiteiten bedacht en lieten de mensen van Yalanhuitz er 1 uitkiezen. Er werd gekozen voor een muziekgroepje van Jacaltenango die naar Yalanhuitz zou komen muziek spelen & zingen. De mensen van Yalanhuitz zouden een podium maken, voor de versiering zorgen en gewoon al hun aanwezigheid verzekert de sfeer op zo'n dag! We zouden de burgemeesters van de verschillende dorpen uitnodigen, enz... enz...

19 oktober is morgen al... maar 't feest is een weekje uitgesteld, aangezien we niet voldoende tijd hadden deze week om alles voor te bereiden. 't Is trouwens ook veel leuker als moeke erbij kan zijn!

Hanne

Op 19 oktober vertrok eva vanuit Yalanhuitz om Moeke te gaan ophalen. Net een jaar dat het kliniekje werd. En dat heb ik gevierd met “frietjes”! Er waren patatjes en zo heb ik frietjes gebakken in de pan! Zalig! Verder heb ik niet veel gedaan die dag, t was een zondag (rustdag) en t regende heel veel en daarom bleef ik gewoon binnen en een groot deel in m'n bed met een boek. Er waren ook af en toe bezoekjes van mensen.

Op weg naar de dorpen voor consultaties met Halcoontje

De week erna was ik daar dan “alleen” in het kliniekje, als belg dan, want eigenlijk ben je nooit echt alleen. En ik heb een harde strijd aangegaan tegen de cucharachas, de kakkerlakken. Moeke zou 't einde van deze week komen en dus wou ik wat opruimen, en ondertussen die kakkerlakken verjagen. Het was niet simpel. Meerdere keren heb ik luid geroepen als ze in m'n nek zaten of over m'n benen naar boven liepen.(...)

Die week kregen we ook het antwoord op onze vraag, of die nieuwe droge batterijen en de nieuwe spaarlampen het nu wel zouden aankunnen in de winterperiode. Neen dus. Maandag was de batterij voor het eerst plat, en werd het weer zoeken achter kaarsjes. Eens de batterijen plat zijn, kunnen ze ook moeilijk opladen door de regen en de donkere dagen, en dus zijn de besparingen terug gestart.

Zo heeft Mateo van de telefoon ook problemen. De batterijen voor de telefoon laden ook niet meer goed op en zo werkt die af en toe niet. Dit is vervelend omdat we dan niet altijd meer bereikbaar zijn, en ook niemand kunnen opbellen.

Doordat het zoveel regent heb ik niet veel gelopen. Maar als ik dan wel liep, kwam ik steeds een stukje verder, wat wel superlastig was. De laatste keer heb ik zelfs kunnen lopen tot aan het open veld, niet zo ver meer van Isquisis! En of ik blij was!

Q’anjobal-les bij Mariatje... Ook slechts 1 keer, maar toch een paar zinnetjes bijgeleerd. 'Ocantèj' = 'kom binnen', 'Ajantjotan' = 'zet je', 'Ajancutzan' = 'leg je', 'Ahanwan' = 'je mag weer recht staan'. En 'ik zie je graag', is een moeilijke zin; daarvoor zal ik eens moeten spieken in m'n schriftje: 'mero tjats wotjeh'. 't Is moeilijk om het allemaal te kunnen onthouden, maar steeds toch iets dat bruikbaar is.

Dinsdag 21 oktober is Moeke (moeder van Eva) toegekomen in Guatemala. De reis is heel goed verlopen...

Deze week kwam er ook een echt dutske op consulta. José-Louis was zijn naam. Hij moest normaal nu rond 10 november geboren worden! Maar is geboren op 28 augustus, dus iets meer dan 2 maanden te vroeg. Brr, zo’n mager klein dingske, maar blijkbaar toch heel sterk!! Hij zag er verschrikkelijk uit, precies een klein monstertje, zo mager, nog vele zwarte donshaartjes, woog een kleine 2 kg, veel te veel vel, schimmel in zijn mondje. (...)

José-Louis zijn voetjes lagen open en ook zijn kuitjes, en dit was rauw vlees en stonk enorm! 'k Ben er zeker 2 uren mee bezig geweest om hem wat op te knappen, melk mee te geven en zijn voetjes te verzorgen. Hij was ook sterk onderkoeld, hij had nauwelijks 34°. 't Is een wonder dat hij zo sterk is, maar daardoor is hij nu nog in leven en ik denk wel dat hij het zal halen. (...)

José-Louiske

Video

Hanne

Woensdag 22 oktober gebeurde er iets, wat nog nooit eerder gebeurd was in Yalanhuitz. We hebben naar een video kunnen kijken! De video zelf was niet zo boeiend, maar het fenomeen op zich was ongelofelijk. De film kwam van de organisatie Moscamed.

Moscamed is een organisatie die probeert een soort insect uit te roeien dat schade doet aan het fruit en de groenten. Om die reden mag Guatemala geen fruit uitvoeren naar het buitenland. Vaak doen ze dat door steriele insecten los te laten boven de akkers, maar soms ook door te besproeien met sproeivliegtuigen. De mensen van de dorpen, zijn er daar heel kwaad voor, omdat ze denken dat het hun schuld is dat sommige planten en fruitbomen kapot gaan of niet goed meer groeien. (...)

Maar zo was er begin deze maand een “aanval” van enkele mensen van Yalanhuitz op een auto en medewerker van Moscamed. De mensen waren kwaad en willen dat ze daar niet meer zouden komen. En zo kwam het dat de medewerkers van Moscamed naar ons gekomen zijn met de vraag of ze eens wat informatie mochten geven, met een video, om iedereen gerust te stellen. Natuurlijk was dat een attractie op zich, en al snel stond heel de keuken vol en tot ver buiten van mensen die kwamen meekijken naar de film.

Dan was er ook het bezoek van Pedro Guzman. Pedro werkt voor Cedfoc, een Guatemalteekse organisatie die onderzoek aan het doen is over de ontwikkeling in de dorpen. Het waren heel interessante dagen met hem. 'k Heb enorm veel geleerd en vele dingen eens anders bekeken.

Volgens hem ligt Yalanhuitz in een heel unieke streek van Guatemala. De enige plaats waar het zoveel regent en het nooit vriest, wat de grond heel vruchtbaar maakt. Maar… wat is het probleem? De manier waarop men koffie en kardemom planten, is niet goed. Het staat allemaal te dicht op elkaar. (...)

Blijkbaar is het verschil in de koffieplanten en de velden van Isquisis, in vergelijking met Yalanhuitz en andere dorpen, enorm. In Isquisis, nauwelijks 4 km verder, is de koffie van een veel betere kwaliteit, enkel door een veel betere aanplanting.

De mensen zijn ook enorm geïnteresseerd en daarom dacht Pedro om in december eens terug te komen om aan de hand van dia's wat informatie te geven aan de mensen van Yalanhuitz. Foto’s van hun velden en foto’s van velden waar het beter is. Zo kunnen ze zelf het verschil zien en nadenken over mogelijke veranderingen. (...)

Eva

Zondagnamiddag 26 oktober kwamen we aan in Yalanhuitz en vierden we dubbel feest: moeke´s komst en de verjaardag van "Vivir en Amor". Blij weerzien van Hantje die de ganse week alleen in Yalanhuitz was gebleven. Zij had samen met enkele mensen van het dorp een planning opgemaakt voor 't verloop van het feest. Er werden komische toneeltjes opgevoerd & Hantje liet ons allemaal versteld staan van haar turntalent! Zonder veel inspraak stond ik op het lijstje van activiteiten om een liedje te zingen. brrrr zo onvoorbereid voor zoveel mensen... 't Was een plezante sfeer en we voelen ons echt thuis in Yalanhuitz!

Volgende morgen kregen we al van in de vroege uurtjes enkele slachtoffers op consultatie. Het drankverbod in Yalanhuitz geldt nog altijd, d.w.z dat er alleen op feestdagen alcohol mag gedronken worden, met alle gevolgen vandien... De eerste burgemeester was in ruzie gekomen met de derde burgemeester en had z'n collega geslagen. Zo waren er diezelfde dag nog enkele mannen die moesten genaaid worden. Maar dat neemt zeker niet weg dat het feest geslaagd was!

Versiering bij de eerste verjaardag van het kliniekje.

Andres, Antonio Tio en Fransico klaar voor hun eerste toneeltje

Hanne vermaakt de aanwezigen met enkele turnoefeningen

Met enkele stemmige liederen van Eva is de sfeer compleet

Woensdag 29 oktober werden alle kinderen gewogen om ondervoede kinderen op te sporen en op te volgen. De ondervoeding blijft een heel groot probleem in Yalanhuitz, maar door de geslaagde oogst is de situatie nu gelukkig minder schrijnend als in februari, maart, april en mei van dit jaar. De toestand van de ondervoede kinderen lijkt ook dankzij dit programma te verbeteren.

Allerheiligen

Eva

Zaterdag 1 november waren we uitgenodigd in het huis van Manuel (één van de leraars van Yalanhuitz). Manuel woont in Jacaltenango. Allerheiligen en Allerzielen wordt er zo anders beleefd dan in België. De dood wordt hier echt gezien als een overgang naar iets beters, iets mooiers. Je lichaam blijft hier, maar je ziel leeft verder. Deze manier van denken maakt het verdriet veel dragelijker. Op de kerkhoven is er zelfs een echte “feeststemming”. Er worden hamburgers, frietjes, kip & appelsienen verkocht. Er komen vele muziekgroepjes spelen en zingen op en naast de graven en hier en daar wordt er gedanst. Manuel zegt dat ze dit doen om die twee dagen echt aanwezig te zijn bij de overleden vrienden en familie en de overledenen te tonen dat ze zich geen zorgen hoeven te maken over hen. Alle graftomben zien er zo kleurrijk vers geschilderd uit en zijn versierd met bloemen en plastiek slingers.

Allerheiligensfeer in Jacaltenango

Veel kleurrijke graven

Terwijl we in Jacaltenango waren, gingen we op bezoek bij Dr. Fisch en zijn vrouw. Dr. Fisch is een vijfenzeventigjarige Belgische arts, die reeds meer dan tien jaar in Guatemala woont en werkt in de afgelegen dorpen voor de meest hulpbehoevenden. Vroeger heeft hij gedurende meer dan 20 jaar in Afrika gewerkt. Hij is enorm te bewonderen. Als we zijn verhalen horen voelen we ons zeer klein en beseffen we dat 3 of 4 jaar hulp bieden in Yalanhuitz niets is in vergelijking met zijn missie! Dr. Fisch & zijn Canadese echtgenote Virginia waren erg enthousiast en beloofden ons verder op weg te helpen en om mee te zoeken naar een oplossing voor de continuïteit van “leven in liefde” (eens wij voorgoed naar België terugkeren). Ze houden zich aan hun woord, want volgende week komt Dr. Fisch samen met een landbouwingenieur en een verantwoordelijke van een Guatemalteeks medisch programma, naar Yalanhuitz.

Dinsdag 4 november vertrok Hantje naar Huehuetenango. Diezelfde dag werd er in Yalanhuitz een Anatje (naar Hanne genaamd) geboren. We waren niet bij de bevalling, maar nadien kwam de papa ons om hulp vragen omdat het kindje zo klein was & niet dronk (borstvoeding). ‘k stelde hen gerust dat het babietje de eerste dag nog niet hoefde te drinken. De volgende dag zag ‘k dat ze Ana naar Guatemalteekse gewoonte koffie gaven! De derde dag dronk Ana nog steeds niet van de borst & begon ‘k me wel wat zorgen te maken. ‘k Zocht de ganse apotheek & opslagruimte af naar een afkolfapparaatje, maar kon er geen vinden… Gelukkig kwam er in de namiddag een andere papa een afkolftoestelletje terug brengen. Pak van mijn hart. ’t Afkolven ging goed en Anatje dronk beetje bij beetje haar eerste slokjes borstvoeding. (...)

Hanne:

Op Zondag 9 november waren er verkiezingen in Guatemala. Behalve voor de president werd er ook gestemd voor alle volksvertegenwoordigers in het lagerhuis van het parlement en evenals voor de burgemeesters.

Wat de presidentsverkiezingen betreft kreeg Oscar Berger de meeste stemmen. Tweede in de uitslag was Alvaro Colom en Rios Montt derde. Omdat geen van de kandidaten een absolute meerderheid van de stemmen kreeg, vindt er op 28 december een tweede ronde plaats. Dan moet er uitgemaakt worden of Oscar Berger of Alvaro Colom de nieuwe president wordt.

Anders... was er heel veel regen deze week, met alle gevolgen van dien,... weinig energie in de batterijen... veel modder, veel verkoudheden, soms wat kil en somber, en vooral gevaarlijk langs de weg...

Eva:

Dinsdag 11 november ging ‘k met moeke naar Bella Linda & Platanar (3u stappen vanuit Yalanhuitz). Hantje bleef in Yalanhuitz. We wilden met een ezel of paardje naar B. linda, maar aangezien we een rivier over moesten, die nu door de onophoudelijke regen erg gestegen was, kon het voorbestemde paardje de rivier niet door… ploeterend door de modder geraakten we er toch en aan de overkant van de rivier stond een paardje op moeke te wachten. Veel consultaties & veel hulp van moeke. (...)

In de streek van Bella Linda is er momenteel een epidemie van een bepaalde oogziekte, waarbij het oog helemaal doorbloed raakt. ’t Komt vooral bij kindjes voor. ’t Is echt iets raars en ziet er op het eerste gezicht benauwelijk uit, maar gelukkig kon een oogarts van Huehuetenango ons raad geven en helpt de behandeling goed. (...)

Slachtoffertje van de oogepidemie in Bella Linda

Vluchtelingen

Eva

Vrijdag 14 november vertrokken we ’s morgens vroeg naar Huehuetenango. Deze keer hadden we geen patiënten uit Yalanhuitz mee, maar In Yalambojoch (1u ½ rijden van Yalanhuitz – richting Huehuetenango) stonden er een honderdtal mensen op de weg en zagen we een bus omgekanteld liggen in de ravijn!!! Er lagen nog drie zwaar gewonden aan de kant van de weg. Twee van hen konden zittend vervoerd worden, dus namen we hen mee en brachten hen naar het ziekenhuis in Huehuetenango.

Op de bus zat een groep Hondurese vluchtelingen, waaronder de drie patiënten. Ze waren op weg naar de USA. Ena (gewond meisje van 22 jaar) had twee kinderen die ze achter gelaten heeft in Honduras. Maria-Christina (45j – ribben gebroken) was samen met haar twaalfjarige zoontje op de vlucht. Haar zoontje bleef bij de rest van de groep vluchtelingen, die beloofden achter te komen naar het ziekenhuis in Huehuetenango.

Toen we ’s avonds in Huehuetenango toekwamen lieten we Ena & Maria-Christina in het ziekenhuis achter, erop vertrouwend dat de rest van de groep diezelfde dag nog zou komen. Gisteren hoorden we dat Ena & Maria-Christina alleen achtergebleven zijn en niets meer hoorden van de ganse groep. Vreselijk triestig voor Maria-Christina, wiens zoontje mee is met de rest van de groep!!! ’t Is schrijnend te bedenken hoe hopeloos mensen zich moeten voelen, om in staat te zijn hun eigen kinderen achter te laten…

Gisteren, 17 november werkten we de ganse dag in de opslagruimte. Vandaag vulden & verstuurden we een grote vrachtwagen vol gerief (nog van de laatste container) naar Yalanhuitz. Volgende week houden we een grote tombola met kledij, bedden, dekens, enz… voor de mensen van Yalanhuitz.

Morgen, 18 november vertrekt Hantje terug naar Yalanhuitz. Moeke en ik rijden morgen naar Guatemala-stad om Vake en Koen op te halen! Nieuw groot bezoek! We kijken alle-3 enorm uit naar hun komst. Samen met hen zullen we een week in Yalanhuitz zijn en daarna 2 weken vakantie! ’t Is heel lang geleden dat ‘k nog eens “echt eruit” ben geweest & ‘k voel dat ‘k er deugd van zal hebben!

Mil abrazos con mucho cariño siempre unidos, Eva xxx

Een warm hartje voor jullie, alle liefs, Hanne xxx