Brieven uit Pojom

Pojom, 11 juli 2008

Poco a poco,

Hallo mensenlief! Om het op z'n West-Vlaams te zeggen op onze Vlaamse feestdag: "Oe-ès't mè junder?" We wensen van harte dat alles heel goed mag gaan, met elk van jullie!

Voor jullie is het nu waarschijnlijk volop zomer en vakantiesfeer, terwijl hier de regen op zijn hardst is en het schooljaar nog doorloopt tot eind oktober. Onze zomermaanden hebben we al gehad in april en mei, en we hebben er zeker van genoten. Nu is het wachten op de zon tussen de regenbuien door, die zo broodnodig is voor de energie via onze zonnepanelen, die we nodig hebben om goed te kunnen werken via de computers...

Graag wil ik jullie vertellen dat hier in het kliniekje; de Casa Materna van Pojom, alles goed verloopt. Zoals steeds wel wat aan de drukke kant, maar dat is op zich ook wel een goed teken.

Ik vind het moeilijk om te kiezen tussen wat ik eerst ga vertellen, maar misschien begin ik wel met "onze promotoren" want zij zijn onze belangrijkste zorg, en de personen waar we willen op bouwen in de toekomst.

We zijn blij met het groepje van vijf, die nu met ons meewerken. De ene is wel wat "rapper" dan de andere, maar op zijn minst kunnen we zeggen dat ze allemaal graag komen werken, gemotiveerd zijn, en steeds stipt aanwezig zijn (met Ana, op een paar minuutjes na soms uitgezonderd).

Carlos:

Onze primus is Carlos. Hij is echt iemand die we niet graag zouden verliezen! Hij is intelligent en erg betrokken. Hij leert snel de dingen aan, en je hoeft het geen drie keer te herhalen. Voor hem hebben we de hoogste verwachtingen... De maandag is het "consulta femenina" (consultas voor vrouwelijke aangelegenheden en zwangertjes) waarbij Isabela en Ana meewerken, maar dan komt Carlos ook bij Kurt voor zijn opleidingsdag.

Hij leert er de papieren voor het ministerie van gezondheidszorg invullen (om zo medicatie maandelijks te kunnen aanvragen), hij leert met de computer werken, telefoneren via Internet, krijgt extra wiskundelessen, en het leukst vind hij het leren in auto rijden... om later zelf patiënten naar Huehuetenango te kunnen voeren en naar de andere dorpen rijden voor consultas en capacitación (opleiding). Om hem te blijven motiveren heeft hij nu al een loonplan voor de komende jaren, waarbij hij "opslag" krijgt na verloop van tijd en afhankelijk van de vaardigheden die hij zal moeten kunnen.

 

Carlos leert de computer kennen, en aan het werk tijdens de consultas.

 

Ana

Ana is de tweede promotora die nu een kleine vijf maanden met ons meewerkt. Zij is ook erg gemotiveerd, en ze doet haar best, maar moet wat meer aangemoedigd worden om werkelijk te blijven bijleren. Ze heeft de neiging om nogal snel genoegen te nemen met louter het vertaalwerk (van Q'anjobal naar het Spaans en omgekeerd), de parameters nemen (temperatuur, pols, bloeddruk, gewicht, anemia,...) en het invullen van de papieren, terwijl we graag haar ook motiveren om zelf ook conclusies te nemen, en na te denken over welke behandeling of medicatie het beste zou zijn voor de patiënten.

Ze krijgt van Kurt ook wiskundelessen, want het berekenen van medicatie, en dergelijke is een beetje haar zwakpunt. Kurt tracht haar ook het invullen van de consultas via de computer, om de "historie" van elke patiënt bij te houden, aan te leren... Maar dat is ook een werk om engelengeduld mee te kweken! Ze heeft weinig feeling ivm het functioneren van een computer, wat wel te begrijpen is ook... We zullen zien of het zal lukken, beetje per beetje...

 

Ana met zoontje Alonzo die af en toe binnenkomt om borstvoeding te krijgen, en Ana die medicatieblaadjes aan het snijden is.

 

Isabela

Isabela, de vroedvrouw. Zij is zoals we haar al zeven jaar kennen, echt een rots om op te vertrouwen. Ze heeft goede ideeën, is steeds stipt en betrokken, heeft ervaring en het vertrouwen van de mensen, ivm het vroedvrouwwerk. Ze kan het gewone en het gevaar onderscheiden, en dit is voor haar het belangrijkste. Andere vaardigheden die nodig zijn om een consulta volledig te kunnen doen, lukt haar moeizaam: het lezen en schrijven bijvoorbeeld. De parameters: met de automatische bloeddrukmeter lukt wel. De dopler gebruiken, (om de harttoontjes te horen van het baby'tje) is haar specialiteit. Het invullen en opzoeken van de gegevens over de patiënten, in de computer zal nooit iets voor haar zijn... Ze is ondertussen ook al 55 jaar. Daarom komt Ana ook de maandag om het "vroedvrouwwerk" aan te leren, en het was/is de bedoeling dat zij dan de computer zou kunnen invullen... Isabela is ook verantwoordelijk voor de netheid van het kliniekje. Ze komt elke zaterdag kuisen, en wast regelmatig de gordijnen of doeken die we gebruiken in de consultaties. Isabela kreeg bovendien sinds kort de officiële taak om te helpen tijdens de opleidingen aan de andere vroedvrouwen in Pojom en de andere dorpen.

 

Isabela tijdens de consultas en de opleidingsdagen voor de vroedvrouwen.

 

Catarina en Maria

Catarina en Maria zijn twee meisjes die hun eerste jaar "basico" (middelbaar onderwijs) volgen hier in Pojom. We hadden een tijdje geleden een oproep gedaan in de school voor een extra promotor of promotora. Om die al stilletjes aan te kunnen opleiden, en zo ons team wat groter te maken voor de toekomst. Er zijn twee kandidaten zich komen aanmelden, en omdat het moeilijk kiezen was, hebben we ze alle twee laten starten. Zij komen nu de donderdagvoormiddag (in de namiddag moeten ze les volgen in de school) en de zaterdag volledig, elk om de 14 dagen. Ze krijgen ook een kleine vergoeding zodat ze maandelijks hun studies hiermee kunnen betalen. Als ze het graag doen, mogen ze verder komen, en zou er binnen drie jaar mogelijkheid kunnen zijn om "verpleegkunde" verder te studeren, en dan erna ook werkgelegenheid bij ons... Maar nu is het nog vroeg om daar al op te rekenen, we zullen zien, poco a poco...

 

Catarina en Maria volgen de consultaties mee.

 

Enfermer�a en Idioma

We zijn gestart met de lessen verpleegkunde. En al zeg ik het zelf, het is echt wel de moeite waard! We volgen een boek die we konden kopiëren via het ministerie van gezondheidszorg die ze ook gebruiken in de verpleegkundeschool in Huehuetenango. Elke week trachten we beetje per beetje enkele basisbegrippen uit te leggen om dan verder ook hen meer en meer verpleegkundige technieken aan te leren. Voorlopig zijn we al drie weken bezig over het gevaar en de achtergrond van medicatie, zodanig ze wel heel goed zullen snappen dat ze niet zomaar inspuitingen mogen geven, zoals dit hier zo vaak gebeurd! Het is echt wel verschrikkelijk hoe medicatie hier in alle dorpjes, winkeltjes te koop zijn, en misbruikt worden. Gevaarlijke medicatie is zomaar te koop (antibioticapillen, alle soorten injecties, Oxitocine...), en wordt ingespoten zonder enige kennis ervan!

Carlos en Ana volgen ook les bij Leidi (lerares hier in de school), om correcter en mooier te leren schrijven. Het is belangrijk dat ze gegevens van patiënten zonder spellingfouten kunnen ingeven in de computer, en een goed verslag kunnen schrijven voor het ministerie of voor dokters in Huehuetenango.

 

Verpleegkundeles voor de medewerkers en extra taalles met Leidi voor Carlos y Ana.

 

Capacitación en consultas in de dorpen:

Ook de opleidingsdagen voor de vroedvrouwen in Pojom en Yalanhuitz gaan verder. In Tiactac liep het wat scheef ivm slechte communicatie, en na drie keer de lessen te hebben moeten uitstellen hopen we om volgende week in Tiactac meer succes te hebben. In Pojom is het leuk om met de projector te werken. Samen met Isabela geven we uitleg en doen we ook toneeltjes en praktische oefeningen. In Yalanhuitz komen de vroedvrouwen uit vele dorpen, en het is wel leuk om hun enthousiasme te voelen.

De consultatie dagen in de dorpen zijn wat afgezwakt. Na weinige opkomst en slechte communicatie (alweer: de telefoons werken niet en de "verwittig briefjes" komen niet terecht), hebben we besloten om niet meer naar Tiactac en Yoltziblac te gaan, tot dat er opnieuw initiatief wordt genomen van hun kant. In Yalambolop verliep het wel steeds goed, en daar gaan we maandelijks verder op bezoek.

 

Net aangekomen in Yalambolop, samen met Tobi, Leen en Anniek en Carlos die ook mee gaat om de plaatselijke promotoren te helpen opleiden, en ondertussen oefent om in auto te rijden.

 

Los voluntarios:

In mei en de laatste weken van juni waren we grotendeels alleen (enkel Kurt en ikzelf), maar het was goed om terug eens rustig te kunnen evalueren ivm de werking van het kliniekje en enkele veranderingen te kunnen invoeren. Het is ook wel eens gezellig met ons tweetjes tussen alle Pojommeros. Ondertussen is er terug wat méér animo in het kliniekje. Eind juni kwamen eerst Anniek en Leen toe, twee net afgestudeerde kinesisten uit Brugge en Ternat. Zij werken apart met specifieke patiënten die kiné kunnen gebruiken. Mensen met rug- en schouderklachten, met misvormingen of serieuze ademhalingsproblemen komen bij hen. Het is voor de mensen hier volledig nieuw, maar ze vinden het wel interessant... Sommigen proberen toch telkens weer om medicatie vragen, terwijl dit niet de bedoeling is, na een kiné behandeling.

 

Anniek en Leen, naarstig bezig met hun patiëntjes.

 

Lieze en Tobias hadden onderweg in Mexico afgesproken en kwamen samen ook eind juni toe. Tobias is een bijna afgestudeerde dokter uit Duitsland. We voelen dat hij een goede basis en wat ervaring heeft en dit geeft ons vertrouwen zodat hij beetje bij beetje ook zelfstandig de consultas kan leiden. Hij kan veel uitleg geven aan de promotoren ivm het onderzoeken van een patiënt en dit is wel interessant. Tobias zal drie maanden blijven (tot eind september).

 

Carlos, Tobi, Hanne, Maria en Nicolas de patiënt. En Lieze, onze fotografe van dienst

 

La escuela:

Ondertussen hebben we ook een link gelegd naar het middelbare schooltje dat hier dit jaar is opgestart. We vinden dit zo'n mooi en belangrijk initiatief dat we proberen ons steentje bij te dragen. Alles staat echter nog in de kinderschoenen, het is echt behelpen. Er zijn bv. geen boeken of cursussen voor de leerlingen en ze moeten alles opschrijven.

Lieze is de eerste vrijwilligster die meewerkt in de school. Zij geeft er Engelse les, in het vierde, vijfde en zesde leerjaar en in het middelbaar, een hele sensatie hier. De kindjes roepen nu van alle kanten 'How are you' of 'What's your name'.

Ze hebben ook al vaak aan Kurt gevraagd om les te geven, hij hield altijd de boot wat af omdat we hier in de kliniek werk genoeg hebben, maar toen er een leraar wegviel heeft hij dan wel toegehapt om wat bij te springen. Hij geeft "ciencias naturales" (wetenschappen). Het valt heel goed mee, de leerlingen in het middelbaar (er zijn er 22), zijn erg gemotiveerd.

 

Kurt geeft les met behulp van de wereldkaart en Lieze tracht hen Engels te leren.

 

Leen is de danslerares die over de middag telkens aan twee klassen dansles geeft! De kindjes vinden dit ook allemaal heel leuk en bewegen en zwieren op het ritme van de liedjes van K3 of Belle Perez, of zelfs Kabouter Plop en de vogeltjesdans.

 

Que viva la vida � Van Afrika tot in Amerika

De volgeltjesdans

 

Anniek gaat voor de sportlessen. Met haar hobby van voetbal heeft ze wel ideeën genoeg om de donderdag sportles te geven aan de leerlingen van het middelbaar. Lieze, Leen en Anniek helpen ook graag bij de lessen van de plastische opvoeding.

We vinden het heel goed dat de middelbare school, die net dit jaar is gestart, goed functioneert en dat deze ook gesteund wordt om vooruit te geraken. Want opvoeding en educatie is toch wel super belangrijk en het begin van alles!! Daarom zoeken we ook financiële steun voor meerdere klaslokalen, boeken, en persoonlijke steun voor de leerlingen die maandelijks 10 euro moeten betalen om de lessen te volgen, wat voor hen niet zo van zelfsprekend is.

Even ter zijde

Ondertussen zijn we net taco's gaan eten in het "wegrestaurant" van Pojom... Taco's a Quetzal bij doña Catarina: voor één Quetzalleke (10 eurocent) krijg je een opgerold deegrolletje met wat rijst en kip in, die gebakken is in olie. Dit (Kurt een 10-tal en ikzelf een 5-tal) eten we regelmatig als we niet zoveel zin hebben om zelf eten te klaar te maken.

Op de achtergrond horen we nu mensen in de kerk naast ons, hun liedjes oefenen voor de mis op zondag, en daartussen horen we door de luidsprekers een actiefilm die ze ergens vertonen in de hoop zo volk te lokken om ook te komen kijken en ingangsgeld te innen. Het leven is hier enorm veel veranderd in enkele jaren tijd. Er zijn veel meer stenen huizen, auto's rijden in en uit het dorp dag en nacht, er is veel meer commerce, het leven is een stuk individueler dan enkele jaren geleden. Maar toch blijft het zeker nog een stuk socialer dan in België!

Overal waar je passeert wordt je aangesproken, zeggen de mensen goeiedag tegen elkaar, de meeste mensen maken zich minder zorgen over dingen waar wij wel zorgen zouden over maken. En de kindjes zijn altijd "goddelijk" met hun super mooie glimlachjes en giechelgeluidjes... Je kunt niet anders dan ook lachen en je vrolijk voelen als je hen bezig ziet!

 

De dagelijkse consultas en uitzonderingen

Naast de dagelijkse klachten van maagpijn, diarree, hoestjes, kleine snijwonden, en de vele kindjes met wormen in hun buikje, zijn er af en toe ook "speciale gevallen".

Comoyotes: Catarina bijvoorbeeld is een meisje dat twee weken met enkele groeiende larven (precies wormen) in haar hoofdhuid heeft rond gelopen. Gelukkig had haar mama gezien dat er iets bewoog in de abcessen die ze op haar hoofdje had, en zo legden we de link naar de typische "comoyotes". Uit vroegere ervaringen hiermee wisten we hoe we de larven er konden uitkrijgen: nl ze stevig afplakken en de volgende dag, bij het verwijderen van de tape klaar zitten met een pincetje en de larve vastpakken en eruit trekken, als deze om adem komt happen.

Appendicitis: Marcelino had toch wel meer buikpijn, dan we van de meeste patiënten gewend zijn. Vooral aan zijn rechterkant. Tobi deed enkele testen, die in de richting van appendicitis konden wijzen: nl de temperatuur nemen onder de oksel en dan rectaal, als dit één graad verschilt dan is de kans op appendicitis groot. De dikke darm volgen en zo meer druk uitoefenen op de appendix, de buik indrukken en snel lossen... Al deze testen waren positief en dus was het risico groot dat de appendix ontstoken was. Daarom hebben we Marcelino onmiddellijk overtuigd om naar het ziekenhuis te gaan. Hij en zijn familie waren snel akkoord, aangezien de hevige pijn dat hij al een week had.

Zo vertrokken Kurt en Tobi (die nog maar enkele dagen was toegekomen) naar het ziekenhuis in Huehuetenango. Daar werd de diagnose al snel bevestigd en werd Marcelino in spoed geopereerd. De appendix was gelukkig nog niet gesprongen, maar tijdens de operatie zagen ze dat zijn dunne darm geperforeerd was. Dit was nogal delicaat, maar gelukkig heeft hij de operatie en de dagen erna goed doorstaan en is hij nu stilletjes aan, aan de betere hand.

Grote snijwonde: Macario is ook een patiëntje dat Tobi ook niet snel vergeten! Hij kwam vorige zondag bij ons binnen, met een grote snijwonde in zijn kuit! Macario was hout gaan halen en in de terugweg moesten ze over een rivier springen. Macario was eerst, en daarna ging zijn vriendje erover springen, maar hij gooide eerst zijn machetemes, die ongelukkig terecht kwam in de kuit van Macario...

De moeilijkheid om de wonde te hechten was het feit dat het zeer diep was en zijn spier ook gescheurd was. Tobi en ikzelf zijn 5 uren bezig geweest om de wonde goed te reinigen, te ontsmetten, en in zover we konden die goed te hechten... Ondertussen valt het redelijk goed mee, er is lichtjes etter in de wonde, maar niet te veel. Hij heeft ook slechts één dag een beetje koorts gehad. Elke dag is het uitkijken 's morgens en 's avonds naar het resultaat. We hopen dat het goed zal genezen.

Zwangertjes: Er zijn nog steeds veel zwangertjes in Pojom, maar toch zien we lichtjes een wending in de richting van het meer en meer gebruik maken van de methoden voor familie- planning.

Bevallingen gebeuren meestal alleen met de plaatselijke vroedvrouwen, in hun huisjes. Enkel als er problemen zijn, worden we geroepen. Soms lukt het dan uiteindelijk toch om de mama ter plaatse te helpen bevallen. Soms houd ik mijn hart vast, wanneer ik vind dat het lang genoeg heeft geduurd, er geen vordering is, hen aanmoedig om mee te komen naar Huehuetango, en de familie dan toch de vrouw forceert om met volle kracht te persen terwijl de ontsluiting nog niet volledig is en de baarmoederhals al een deel is opgezwollen van het te vroeg persen... Uiteindelijk liep het dan toch goed af met Angelina en haar kleine spruit, maar zijn arm kopje zag er echt niet gezond uit, toen hij geboren was.

Soms is er echt geen forceren aan, of "geloven" de mensen ons wat sneller en nemen we de auto en vertrekken naar Huehuetenango, waar ze dan meestal een keizersnede doen, zoals bij Juana enkele weken geleden. Haar bekken was te klein voor haar grote baby van 4,5 kg, een vierde kindje.

 

De comoyote van Catarina, en Macario zijn wonde.

Juana herstellend van haar keizersnede en Angelina content dat ze toch niet naar het ziekenhuis moest.

 

En tot slot: de Casa Materna wordt 1 jaar:

Ja, zaterdag 26 juli zullen we feest vieren, want dan is het kliniekje in Pojom, net één jaar ingehuldigd en in werking. Op het programma staat natuurlijk de typische marimbamuziek, een voetbaltornooi, maar ook activiteiten voor de kinderen in de ochtend, en een presentatie 's avonds waar er verschillende mensen een "woordje" zullen mogen zeggen. We zullen ook nog eens wat de werking en de toekomst plannen van de Casa Materna duidelijk voorstellen aan de hand van foto's via de projector. We zullen ook foto's tonen van de activiteiten in België die het mogelijk maken om het project "Vivir en Amor" te kunnen verder zetten in Yalanhuitz en in Pojom. We zijn iedereen van harte dankbaar die meehelpen de activiteiten te organiseren en te steunen!!! Iedereen is ook welkom om mee te vieren....

Todos están bienvenidos para celebrar con nosotros en Pojom el cumpleaños de la cl�nica, este sábado: 26 de julio!

 

Leen en Anniek zorgen alvast dat het kliniekje verder gedecoreerd wordt.
(Casa Materna ontbreekt nog, maar de Maya-benaming: nail eb'ix txutxej, staat er alvast op)

 

Alvast heel veel liefs en groetjes,

Hasta pronto,

Hanne en Kurt