Brieven uit Pojom

Aan de vooravond van Kerstmis 2009, vanuit Pojom, Guatemala

Hanne en Kurt nemen afscheid van Pojom

Dag beste vrienden,

Hier in Pojom komen onze laatste dagen razendsnel dichterbij, het is tijd om afscheid te nemen van zovele mensen maar ook van de wondermooie natuur in dit fascinerende land.

Voor Hanne (9 jaar) en mij (4 jaar) betekent dit een het einde van een mooie periode die ons leven zeker rijker gemaakt heeft.  Straks beginnen we in België aan een nieuw hoofdstuk.

Guatemala blijft een heel boeiend maar veeleisend land.  Het is op Haïti na het armste land van het westelijk halfrond.   Met een zeer lage belastingsdruk van slechts 12% heeft de staat weinig middelen om oa. het niveau van gezondheidszorg en onderwijs gevoelig op te krikken.  Bovendien is er heel wat corruptie op alle niveaus en is de drugsmaffia sterk aanwezig.  Het gerechtsapparaat werkt nauwelijks, de straffeloosheid is zo groot dat er een buitenlandse commissie (CICIG) is aangesteld die op dit werk heel nuttig werk levert. Ook de inkomensongelijkheid is bijzonder hoog, 2% van de bevolking heeft meer dan 60% van de meest vruchtbare gronden in zijn bezit.  Wat het land ook bijzonder maakt is de etnische diversiteit, er zijn maar liefst 23 taalgroepen en met als grote opdeling deze tussen inheemsen en mestiezen.  

Het is belangrijk hier bij stil te staan als we nadenken over de problemen die we aantreffen in Yalanhuitz, Pojom en omstreken.  Als kleine NGO hebben Hanne en Eva 9 jaar terug baanbrekend werk geleverd op het vlak van gezondheidszorg waar een enorme leemte diende opgevuld te worden.  Vanuit de overheid komt er enkel om de 6 weken een dokter voor enkele dagen langs die vooral de kinderen vaccineert, voor de rest moesten de mensen zichzelf behelpen.

Toen we 3 jaar terug in Pojom begonnen hadden we heel ambitieuze doelstellingen.  Lokale verankering op duurzame wijze was hierbij zowat ons leidmotief.  Op lange termijn willen we Vivir en Amor zoveel mogelijk institutionaliseren,  integreren in het netwerk van het Guatemalteekse ministerie van volksgezondheid.  Ons eerste plan was om een plaatselijk team te vormen dat na 3 jaar ons werk gedeeltelijk of volledig zou kunnen overnemen.   De ambitie was groot, soms te groot.  We moesten soms wat inbinden en niet te veel hooi op de vork nemen.  Geleidelijk aan hebben we onze visie wat bijgesteld en willen we de touwtjes toch iets langer zelf in handen houden maar het blijft de doelstelling om plaatselijke mensen te vormen en om op termijn de gezondheidspost op lokale mensen te laten draaien.

We zijn we vandaag heel tevreden met de groep die we vormden.   We hebben 5 lokale mensen die meedraaien in de werking van het kliniekje en die toch al heel wat kunnen zoals parameters nemen, medicatie berekenen, de patiëntengegevens in de computer invullen, labo-onderzoek doen tot met de auto spoedgevallen naar de provinciehoofdstad Huehuetenango brengen.  Kortom er is een stevige basis waarop verder kan gebouwd worden.  Dit heeft heel wat energie gevergd,  zo gaf Hanne samen met de vrijwilligers iedere maandag verpleegkundelessen.  De keuze voor plaatselijke promotoren is achteraf bekeken een goede beslissing geweest.  Zij zijn de buffer tussen wij westerlingen en de maya-vrouwtjes die het Spaans niet machtig zijn.  Hun aanwezigheid in de consultatie stelt hen meer op hun gemak en hun klachten kunnen duidelijker geuit worden.  Meer en meer zijn onze mensen ook het aanspreekpunt geworden in het dorp en zo hoort het ook.  Carlos, onze meest ervaren en bekwame promotor, is bijvoorbeeld nu ook voorzitter van de plaatselijke gezondheidscommissie.

Wat het kliniekje betreft is de infrastructuur verder uitgebouwd.  De benedenverdieping is werkruimte en boven zijn er de leefruimtes en dat houden we strikt gescheiden.  We hebben met de aankoop van een internetsatelliet en voldoende zonnepanelen een goede investering gedaan die ons toeliet met moderne apparatuur te werken zoals verschillende computers en een projector voor de opleidingen.   Doordat we dagelijks met computers konden werken hebben we ook het hele data-bestand met patiëntengegevens kunnen digitaliseren wat ons toeliet veel overzichterlijker te werken en de gegevens voor de maandelijkse verslagen voor het ministerie van volksgezondheid makkelijker te kunnen filteren.  Voorts werd de afgelopen jaren het dak uitgelengd, is er een buitendouche en een buitenopslagplaats en werd er een garage gebouwd.  

Maar wat we 3 jaar geleden niet konden voorzien is dat Vivir en Amor Pojom niet meer uitsluitend een gezondheidsproject is maar nu minstens evenveel een onderwijsproject.  Het begon allemaal met de vraag of we geen mensen konden sturen die Engelse les konden geven voor het toen net gestarte middelbare schooltje.   Lieze Joye kwam als eerste en velen volgden en leverden prachtig werk met deze enthousiaste kinderen.  Geleidelijk aan raakten we meer en meer ingeburgerd in het schoolgebeuren en waren de grote noden vrij snel duidelijk.  Er was en is vooral een groot gebrek aan leslokalen en leraars.  We slaagden erin bij de provincie West-Vlaanderen fondsen los te weken voor de bouw van 3 leslokalen voor de middelbare school die nog tot dan toe de accomadaties van de lagere school diende te gebruiken.  Ondertussen zijn deze gebouwd en konden we nog een bijkomende vergaderzaal, computerklas en opslagplaats voorzien.   Het afgelopen jaar stond ook in het teken van een container met voornamelijk tweedehands schoolmateriaal die we vanuit België opstuurden.  Dit was een heel groot werk dat bijna een vol jaar in beslag nam en waaraan vele mensen aan meewerkten.

Ondertussen kwamen we ook tot een samenwerkingsakkoord met de Belgische ngo Volens om voor een jaar een jong coöperant te sturen naar Pojom.  Deze vonden we in de persoon van Tupac Calfat.  Tupac leverde de afgelopen maanden heel belangrijk werk door de hele onderwijsstructuur bloot te leggen en op verschillende vlakken vele dynamieken op gang te brengen.  Zo zijn we nu op weg om het aantal leraars gevoelig te verhogen, om voor de middelbare school een officieel statuut te bekomen dat overheidsteun toelaat, om bij verschillende instanties opleidingen, boeken en ander didactisch materiaal te solliciteren.  Bovendien hebben we de laatste maanden met de hele groep vaak vergaderd om de structuur voor de komende jaren vast te leggen.  Dit houdt in dat er ook voor het schoolproject permanent 3 tot 4 personen binnen Vivir en Amor zullen werken met alle financiële en logistieke gevolgen van dien.   Zo zal er een leraar Engels en informatica voorzien worden en iemand die bijlessen Spaans geeft en de leerlingen zal ondersteunen in hun studies.

Ook qua omkadering hebben we de laatste jaren flinke stappen voorwaarts kunnen zetten.  Zo kreeg de website onder impuls van webmaster Frans Vander Meiren een heuse opknapbeurt en hiermee houdt het niet op. Binnenkort zijn er nog veranderingen op til, zo komt er een ruimte voor een fotoboek, kunnen nieuwsbrieven rechtstreeks toegevoegd worden en komt er een luik over onderwijs. We startten ook een steungroep in België, mensen die ons op de voet volgen en die in België verschillende activiteiten leiden of ondersteunen.   We vergaderen een aantal keer per jaar of overleggen vanuit Guatemala en samen hakken we de knopen door.   Voor ons was het belangrijk een klankbord te hebben waarop we steeds konden terugvallen.

Nu geven we de fakkel door aan Wouter Verstraete en Miet Cools om Vivir en Amor Pojom op z’n minst tot eind 2010 verder te coördineren.   We zijn er van overtuigd dat het ook voor hen een uitdagende en interessante ervaring zal worden. We zijn blij dat we nog zulke enthousiaste mensen vonden die bereid zijn hun volle gewicht erin te gooien.  Wij hebben hun de laatste 2 maanden leren kennen en zijn meer en meer overtuigd geraakt dat we het project met een gerust gemoed kunnen doorgeven.   Op medisch vlak zal Hanne vervangen worden door Katleen Lodewijckx die naast vroedvrouw ook een diploma tropische geneeskunde en een master in de gezondheidspromotie heeft.  Katleen komt begin januari over voor één jaar.  Dit team zal waarschijnlijk het project op dezelfde basis uitbouwen maar er is ook ruimte om eigen en andere accenten te leggen.   Vivir en Amor leeft meer dan ooit en de uitdagingen zijn er niet minder op geworden.  Het gezondheidsproject lijkt een stevige basis te hebben die hier en daar nog moet worden bijgestuurd, het onderwijsproject kan nog alle kanten uit, al is het ons de laatste weken duidelijker geworden waar we naar toe willen.

Een mogelijke interessante optie voor de toekomst  is dat Vivir en Amor onder een vzw-statuut in België zou vallen.

Tot slot willen we iedereen bedanken die de afgelopen jaren Vivir en Amor rechtstreeks of onrechtstreeks op welke manier dan ook ondersteund heeft.  We beseffen meer dan ooit dat de werking die we hier konden opstarten het werk is van zovele mensen in België én in Guatemala.  Het is veel werk geweest maar we zijn heel dankbaar dat we mochten deelnemen aan  deze gemeenschap die we ondertussen in ons hart hebben gesloten. 

We wensen jullie allen een prettige kerst en een heel gelukkig nieuwjaar toe,

Tot binnenkort,

Van ganser harte,

Hanne en Kurt.